Middeleeuwse dwangburchten van West-Friesland en Alkmaar

[Home][Kaart][Introductie][English ][Burchten/kastelen chronologie][Overige objecten][Artikelen][Pre-Hollandse periode][Gegevens- en bronnen]

[Terug naar inhoud chronologie]      [Home]

Het Hofland te Wijdenes in de 17^e, 18^e en 19^e eeuw

Herinneringen aan een verdwenen kasteel

Tussen 1739 en 1804 verscheen in bij de Amsterdamse uitgever Isaac Tirion De 'Hedendaagsche historie of Tegenwoordige Staat der Vereenigde Nederlanden'. Dit werk was voor een groot deel geschreven door Jan Wagenaar (1709-1773). Het bestond uit 23 delen en was op zichzelf weer een onderdeel van iets groters: 'Hedendaagsche historie of Tegenwoordige staat van alle volkeren'.
In deel 8 (1750, p. 495) staat vermeld, dat er nog restanten van het kasteel zichtbaar aanwezig waren (Lit. 76)(Lit. 78):

"..Op of aan den Dyk, stondt, van ouds, het slot der Heeren van Wydenesse, gebouwd, zoo men verhaald vindt, door Roeland van Wydenesse, doch herbouwd door Graave Floris den V, dien onze oudste Kronyken, egter, als den eersten Stigter te boek schijnen te stellen. Het werd kort na zyn ombrengen door de Westvriezen, vernield. Men ziet 'er noch eenige geringe Overblyfsles van..".

Zoals eerder gezegd, duidt de naam 'het Hofland' of 'Hofweide' op het land, waarop het verdwenen kasteel van Wijdenes gestaan zou hebben.
Op oude kaarten uit de 17^e en 18^e eeuw wordt eveneens melding gemaakt van: 'Hofland', 't Hoff' en 'Huys van Wydenesse'. De namen 'Hoff' en 'Huys van Wydenesse, blijken echter betrekking te hebben op de benamingen van de buitenplaats van de Enkhuizer rechtsgeleerde Dirck Cornelisz Baens, en niet op het kasteel. In 1759 kwam 't Hof in bezit van de eerste boereneigenaar, Claas Cornelisz Oostwouder.

Mogelijk dezelfde persoon, was een zekere Claas Oostwouder. Hij was burgemeester van Medemblik en was gehuwd met Aagje Houttuin. Volgens een verpondingsboek van Hoogwoud uit 1710 had hij toen al diverse bezittingen aldaar, waaronder een boerderij met land in het buurtschap Harderwijk bij De Weere. In 1731 koopt hij de nog bestaande boerderij De Stins in Lambertschaag. Zijn dochter Anna trouwde met de Hoogwouder baljuw Carolus Heinsius van Willigen. Zij verhuisden, omstreeks 1735, naar Medemblik.
Kortom, als dit dezelfde Claas Oostwouder is die het Hof te Wijdenes kocht is het zeker dat hij dit verhuurde en er zelf zeker niet "boerde". Zoals gezegd, is het bekend dat hij heel veel eigendommen te Hoogwoud had en het kan bijna niet anders, dat hij buiten dit dorp ook nog veel bezittingen had. Claas Oostwouder was een vermogend man. (Lit. 75)

Een opmerkelijk stukje 18e eeuwse tekst van Hendrik de Winter vinden we op het passe-partout geplakt van een tekening van het Hof van Wijdenes van Hendrik Tavenier uit 1785 (hieronder afgebeeld). Het handschrift meldt, duidelijk refererend naar de reeds genoemde passage uit de 'Tegenwoordige Staat' van Isaac Tirion, dat de boerderij is gebouwd op de resten van het kasteel:

"Overblijfsel van het Slot van Wijdenesse of anders genaamt Het Hoff, de of aan den Dijk Stondt van Ouds, het Slot der Heeren van Wijdenesse gebouwt zoo men verhaald vindt; door Roeland van Wijdenesse, doch herbouwd door Graave Floris den 5, dien onze oudste Kronijken, egter, als den eersten Stigter te boek Schijnen te stellen, het werd kort na zyn ombrengen, door de Westvriezen, vernielt, men ziet er noch eenige geringe Overblijfsels van, waar op dit huis van de bovensaande Tekening is gebouwt en were nog luiden deze Dag het Hoff te Wijdenesse genaamt."

Een boerderij met de naam 't Hof is een nog steeds bestaand object, dat zich op camping 't Hof aan het einde van de Zuideruitweg van Wijdenes, bevindt. De locatie ervan ligt echter iets noordelijker dan die van de oorspronkelijke boerderij het 'Hoff' of 'Huys te Wijdenes'

Abraham Rademaker (1667-1727): Huis te Wijdenes (Hoorn, Westfries Archief, Topografisch historische atlas, 4e30)	Pentekening van Hendrik Tavenier uit 1785 van het Hof te Wijdenes. Op het passe-partout is een 18e eeuws stukje tekst van Hendrik de Winter geplakt. (Hoorn, Westfries Archief, Topografisch historische atlas, 4e39)	Andries Schoemaker (1660-1735): Tekening in kleur van het Huys en 't Hof te Wijdenes, een fantasiereconstructie van het kasteel (naar: A. de Haen, 1730) De onderste tekening is een afbeelding van 't Hof (niet van de Haen)(Lit. 76), dat aanvankelijk de buitenplaats was van de Enkhuizer rechtsgeleerde Dirck Cornelisz Baens. Later, door Klaas Cornelisz Oostwouder, als boerderij in gebruik genomen. (Den Haag, Koninklijke Bibliotheek; Atlas Schoemaker: KB78H43, 203a,b)

Kaartfragmenten

Detail van een manuscriptkaart van West-Friesland (ca. 1655), gemaakt in opdracht van de Hoge Raad van Holland en Zeeland in het kader van het Groot Proces tussen de vier West-Friese ambachten. Toegeschreven aan landmeter en kartograaf Johannes Dou (1615-1682). Gemeten tussen 1651 en 1654. Het Huys te Wijdenes is bijzonder geaccentueerd weergegeven.	Kaartfragment (sterke uitvergroting) is afkomstig van een 17e eeuwse kaart van Noord-Holland van Joannes de Ram. Duidelijk staat hierop de aanduiding: t Huys te Wydenes.	Kaartfragment is afkomstig van een kaart (G8), dat op zijn beurt weer een onderdeel is van een set van 12 kaarten. Deze kaarten beschrijven dat deel van de West-Friese Omringdijk dat beheerd werd door het ambacht van Drechterland (ca. 1638, de kaart is een kopie van een kaart van Pieter vander Meersche (1638)). De kaart geeft duidelijk twee afzonderlijke delen aan: T huys te Wydenesse en T hoflant Te Wydenesse. De beschrijving van de kaart is als volgt: Caarte G, Beginnende op de hoek van 't gehugte genaamt ter Sluys, en Eyndigt aan de weg Strekkende na 't Hoflant en 't Huys te Wydenesse, vervat 2061 Roed. (Lit. 15)	Fragment (vergroting) van een kaart uit 1781 met als titel: 'T HOOGH-HEEMRAATSCHAP VANDE UYTWATERENDE SLUYSEN IN KENNEMERLANT ENDE WEST-FRIESLANT (Johannes Dou, landmeter; Coenraet Decker, graveur; Jan van Jagen, graveur; Abraham Deur, graveur). Aan het einde van de Zuideruitweg (S. uyt weg) wordt het Huys te Wydenes, bijzonder kenmerkend aangeduid. Vergelijk het bovenstaande kaartfragment van Johannes Dou uit 1682.

Geraadpleegde bronnen en literatuur:
(Lit. 15, Hameleers, p.38
(Lit. 75, B. Ooijevaar, p. 49-52)
(Lit. 76, M.J.C. Otten, nr. 1305)
(Lit. 78, I. Tirion, deel XVII, p. 495, 496)