Middeleeuwse dwangburchten van West-Friesland en Alkmaar
[Home][Kaart][Introductie][English ][Burchten/kastelen chronologie][Overige objecten][Artikelen][Pre-Hollandse periode][Gegevens- en bronnen]

[Terug naar inhoud artikelen]      [Home]

Diverse artikelen met betrekking tot de West-Friese dwangburchten en kastelen


Inzake mogelijke locaties van 'Het Huys te Widenisse'

(Door Ben Dijkhuis en Bernd Ooijevaar, 25-03-2006.)
(Laatste update 29-06-2020)


Inleiding

Van oudsher is men van mening dat het kasteel 'Huys te Wydenesse' was gesitueerd op het Hofland, op de plaats van de huidige camping en boerderij 'Het Hof'. De laatste bevindt zich, onderaan de Zuiderzeedijk, aan het einde van de Zuideruitweg in Wijdenes.
Het 'Huys' of kasteel, werd al in 1282 door Floris V neergezet, met als doel, de weerspannige West-Friezen in bedwang te houden. In 1296 werd het verwoest en daarna volledig afgebroken. Metingen en boringen van de bodem, met als doel om eventuele funderingen en een slotgracht op te sporen hebben tot nu toe niets opgeleverd. De zoektocht is voortgezet door duikploegen om de theorie te bevestigen dat het kasteel in het huidige Markermeer was gesitueerd. Dit leverde een flinke verzameling kloostermoppen op (bakstenen van een bepaald formaat). Een bewijs of de positie van het kasteel op de bodem van het Markermeer (voorheen Zuiderzee) is gesitueerd, is echter nog niet in absolute zin geleverd. De kloostermoppen kunnen eveneens bijvoorbeeld van een kerkje afkomstig geweest kunnen zijn, die op het stuk land stond, dat buitendijks is gelegd.

Voorgestelde locaties

Een hoogtekaart van oostelijk West-Friesland. De okerkleurige gebieden zijn zgn. kreekruggen, waarop bebouwing heeft plaats gevonden. De zandrug bij Wijdenes is eveneens duidelijk te zien.
(Waterschap West-Friesland)
Een kaart men een aantal markante gegevens met betrekking tot de theorievorming voor de locatie van het kasteel van Wijdenes. Deze zijn ingetekend op een kadastrale kaart uit 1811-1832.
Klik op de afbeelding voor een vergroting.

Voetnoten
1. Naast de naam Hofweide en Hofland, bevindt zich ten westen daarvan, onder aan de dijk, een buurtschap met de karakteristieke naam Kraaienburg, dat naar een een 18e eeuwse stolpboerderij met de naam Kraayenburg is vernoemd. Op zich is dit een opmerkelijke naam, gezien de geografische positie ervan met betrekking tot het verdwenen slot.

Kraayenburg, hier aangegeven op een detail van de kaart van Wijdenes uit de Gemeente Atlas van Nederland van J. Kuyper (1866)

2. Hieronder een kaartfragment van een kaart van Johannes Dou uit 1655. Aanvankelijk was deze toegeschreven aan Pieter van der Meersche. De kaart toont een afgeschermd, mogelijk omgracht, gebied op de plaats van het Hofland, nader aangeduid met 'Huÿs te Wÿdenes'. Het is begrijpelijk dat deze opmerkelijke afbeelding heeft geleid tot het bodemonderzoek van RAAP in 1996.

Detail van een manuscriptkaart van West-Friesland, gemaakt in opdracht van de Hoge Raad van Holland en Zeeland in het kader van het Groot Proces tussen de vier West-Friese ambachten. Toegeschreven aan landmeter en kartograaf Johannes Dou (1615-1682). Gemeten tussen 1651 en 1654.
Klik op de afbeelding voor een vergroting.

3. Artefacten zijn effecten op een beeld of waarneming, die een bijzonderheid vertoont, dat achteraf onbewust is veroorzaakt door menselijk toedoen of een ander toevallig extern effect. Artefacten kunnen zeer storend zijn bij wetenschappelijk onderzoek, omdat men de neiging kan hebben om conclusies te trekken op basis van valse waarnemingen, waardoor men op het verkeerde been wordt gezet.
De bijgaande luchtfoto van Wijdenes (beeldcitaat), laat een structuur zien die zich kennelijk op de bodem van het Markermeer manifesteert. Mogelijk gaat het hier om reflecties binnen in het vliegtuig waarmee deze foto werd genomen. (Met dank aan Bernd Ooijevaar. De opname is van 02-04-1989 (15.15uur) en is afgedrukt in de fotoatlas van Noord-Holland, uitgave Robas op basis van de Topografische Dienst).

4. Opmerking auteurs: De Dregt was een natuurlijke veenrivier die van noord naar zuid liep met de uitmonding in zee nabij Schellinkhout. Het idee dat de Dregt iets met het kasteel te maken kan hebben gehad, is op zich niet zo gek. Het is gebleken dat alle dwangburchten van Floris V, een zodanige locatie hadden dat deze op een of andere manier, een directe verbinding met diverse waterwegen en/of een goede verbinding met de zee hadden. Overigens zien de auteurs, voor wat betreft het 'gebouwtje' op de 'Neck', daar geen kasteel in. Was het huis van Wijdenes echt minder belangrijk, zoals dhr. Hooftman veronderstelde? De mogelijkheid bestaat dat deze veronderstelling misschien wel de kern raakt, dat er een voorwaarde voor een snelle vernietiging was geschapen. Zie het artikel: Over de primaire bouwfase van de kastelen van Medemblik en Wijdenes. (Lit. 212)


Geraadpleegde bronnen en literatuur:
(Lit. 36, N. Lakeman, M. Franke)
(Lit. 53, J. Koeman)
(Lit. 64, L. Brandts Buys)
(Lit. 89, R.P. Exaltus, P.J. Orbons)
(Lit. 100, J.C. Hooftman)
(Lit. 101, J.C. Hooftman)
(Lit. 212, B.G. Dijkhuis, p. 16,17)
(Lit. 223, C.M. Sonius, K.M. van Beek)

De gebruikte kadastrale gegevens uit 1832 zijn ontleend van de voormalige website www.dewoonomgeving.nl, nu: beeldbank.cultureelerfgoed.nl

[Home]